Cevdet Yılmaz: Cumhurbaşkanlığı bütçesinin yarısı barışı destekleme giderlerine gidiyor

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Cumhrbaşkanlığı’nın 2025 yılı bütçesi görüşmelerinde; “Eski sistem dediğimiz sistem, Türkiye’de çok sayıda kriz üretti. Yeni sistemin en kıymetli avantajlarından biri, istikrarı garanti etmesi ve süratli karar alıp uygulama imkanı sağlaması. Seçim sistemini reforme edebilirsek, temsilden de fedakarlık yapmadan yeni bir seçim sistemiyle Meclis’te de çok daha istikrarlı bir yapı oluşabileceğini, yeni bir siyasi partiler kanunuyla çok daha demokratik bir ortamın oluşabileceğini de tabir etmek isterim” dedi.

TBMM Genel Konseyi’nde, Cumhurbaşkanlığı ve bağlı kuruluşların 2025 yılı bütçe görüşmeleri devam ediyor. Yürütme ismine Genel Kurul’a hitap eden Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz; Esad rejiminin yıkılmasının akabinde Suriye’de yaşanan gelişmeler, terör sorunu, yeni anayasa çalışmalarının ardınan yeni bir seçim kanunu getirilmesi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin getirdikleri ve iktidarın iktisat idaresine ait açıklamalarda bulundu. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz’ın açıklamalarından öne çıkanlar şunlar: 

“Suriye’de yeni bir devirle karşı karşıyayız. Uzun vakittir devam eden otoriter, antidemokratik bir idare, bir diktatörlük devrilmiş ve Suriye halkı yeni bir ortam oluşturmuştur. Şu anda yeni bir periyoda gerçek süreksiz bir yönetim kelam konusu. Bundan sonra süreksiz hükümet ve daha kalıcı bir siyasi yapıyla Suriye’nin yoluna devam etmesini bekliyoruz. Türkiye Cumhuriyeti olarak buradaki halimiz son derece açıktır. Biz, Suriye’de halkın tamamını kapsayan, hangi din, mezhep, inanç, etnik kimlikten olursa olsun Suriye halkının tamamını kapsayan bir yapıyı savunuyoruz ve buna katkıda bulunmak için elimizden gelen tüm çabası sarf ediyoruz. Suriye’nin toprak bütünlüğünden, egemenliğinden yanayız. Suriye’nin bir bütün olarak varlığını devam ettirmesini, huzur ve refah içinde bir gelecek oluşturmasını istiyoruz.

“Suriye’yi iktisadıyla, kurumlarıyla, altyapısıyla daima birlikte inşa etmek durumundayız”

Komşularına istikrarsızlık aktarmayan, hem kendi içinde huzuru ve istikrarı yakalamış hem de tüm bölgenin huzuruna, istikrarına katkıda bulunan bir Suriye görmek istiyoruz. Bu elbette kolay değil. İçinde bulunduğumuz süreç kimi belirsizlikler ve riskler içeriyor lakin biz, tüm uğraşımızla Suriye halkının yanındayız, yanında olmaya devam edeceğiz. Uygun kurallar oluştuğunda Suriye çok süratli toparlanacaktır, kâfi ki daima birlikte takviye olalım. Suriye’yi iktisadıyla, kurumlarıyla, altyapısıyla daima birlikte inşa etmek durumundayız. Yine inşa süreci oluştukça, Suriye’de güvenlik oluştukça, siyasi istikrar oluştukça, iktisat aşikâr bir noktaya geldikçe ülkemizde uzun yıllardır konuk ettiğimiz Suriyeli kardeşlerimiz de vatanlarına onurlu, inançlı bir halde dönme imkanına kavuşmuş olacaklardır. Başlamış bir süreç, vakit içinde bunun tesirlerini daha fazla göreceğiz. Kâfi ki Suriye’de uygun elverişli ortamı daima birlikte oluşturalım.

“Hiç kimsenin de Kürt vatandaşlarımızın tamamını temsil etme hakkı yoktur”

Bizim birlik anlayışımızı birtakım dar modernist çevrelerin ortaya koyduğu homojenlik manasına muhakkak gelmiyor. Bizim birlik anlayışımız, çokluk içinde birliktir. Bir zihniyetiniz, bakışınız, kıymetleriniz varsa politikalarınız oluyor. Çeşitli alanlarda değişiklik yapma iradeniz oluyor. Kürt vatandaşlarımız, ülkemizin eşit ve onurlu vatandaşlarıdır. Bizim Kürtlerle yahut Kürtçe’yle bir problemimiz yoktur. Bizim terörle, hukuk dışı yapılarla, ülkemizin birliğini bozan yapılarla meselemiz vardır. Hiç kimsenin de Kürt vatandaşlarımızın tamamını temsil etme hakkı yoktur. Bu türlü bir yaklaşım sergilendiğini görüyorum vakit zaman. Buna kimsenin hakkı yok. Bu Kürtlere haksızlık. Her topluluk üzere Kürtler de homojendir; farklı görüşleri, siyasi anlayışları, inançları, talepleri, beklentileri vardır. ‘Ben bütün Kürtleri temsil ediyorum’ üzere bir tutumun hiçbir biçimde demokratik olmadığını, Kürtlere de haksızlık olduğunu söz etmek istiyorum.

“Terörün gölgesinde siyaset olmaz”

Bizim sorunumuz, terörsüz Türkiye’dir. Bu çerçevede de demokratik standartlarımızı, hukukumuzu geliştirmeye, varsa eksiklerimizi tartışıp gidermeye her vakit açık olduk. Bugüne kadar da birçok adımı biz attık Cumhur İttifakı olarak. Bundan sonra da vatandaşlarımızın problemlerine her vakit hassas olmaya, onların talep, beklentilerini dikkate almaya devam edeceğiz. Lakin bir taraftan da terörün gölgesinde siyaset olmaz. Hiçbir siyasi partinin nasıl ki demokrasi, askeri ve bürokratik vesayet altında olmazsa hiçbir siyasi partinin de terör örgütlerinin gölgesi altında siyaset yapmaması gerekir. Demokratik siyasetine hürmet duyarız lakin birtakım vesayetçi denebilecek örgütsel müdahalelerle şekillenen siyasetin sivil ve demokratik siyaset olamayacağını da açık bir formda söz etmek isterim.

Alevi vatandaşlarımızla ilgili son 20 yılda çok çeşitli çalışmalar yürüttük ve en son Plan Bütçe Komitesi Başkanlığım sırasında Alevi-Bektaşi Başkanlığı’nı kurduk. Tarihte birinci kez kanunlarımıza cemevi sözü geçti. Yüzyıllardır gelen teolojik tartışmaları kanunlarla çözecek durumda değiliz. Alevi-Bektaşi Başkanlığı, Alevileri dönüştürmeye çalışan bir başkanlık değil. Onların neye inanıp inanmayacağını ortaya koyacak bir başkanlık değil. Onların taleplerini alan, muhtaçlıklarını tespit eden ve onlara hizmet eden bir yapıdır. Yalnızca cemevlerinin lojistik gereksinimleri için değil, ilmi eserler için de kıymetli çabalar ortaya koyuyorlar.

“Siyasi istikrarın oluşmasında seçim sistemi idare sisteminden daha belirleyici”

Eski sistem dediğimiz sistem, Türkiye’de çok sayıda kriz üretti, çok sayıda sorun üretti. Yeni sistemin en değerli avantajlarından biri, istikrarı garanti etmesi ve süratli karar alıp uygulama imkanı sağlaması. Bilhassa günümüz dünyasında ekonomik krizlerin derinleştiği, jeopolitik risklerin arttığı, güçten suya birçok krizin dünyayı beklediği bir dönmede ülkemizin siyasi istikrarının korunması, karar alma süreçlerindeki aktifliğin artırılması hayati kıymettedir. Yalnızca idare sistemi, bir ülkenin siyasal ortamını tarih etmeye yetmez. Seçim sistemi ve siyasi partiler kanunu çok değerlidir. Bilhassa siyasi istikrarın oluşmasında seçim sisteminin idare sisteminden daha belirleyici olduğunu düşünüyorum. Seçim sistemini reforme edebilirsek, temsilden de fedakarlık yapmadan yeni bir seçim sistemiyle Meclis’te de çok daha istikrarlı bir yapı oluşabileceğini, yeni bir siyasi partiler kanunuyla çok daha demokratik bir ortamın oluşabileceğini de tabir etmek isterim. Yeni anayasa ve içtüzük tartışmalarıyla birlikte siyasi partiler kanunu ve seçim kanununun da partilerimizce tartışılmasını çok yararlı olacağını söz etmek isterim.

“Cumhurbaşkanlığı bütçesinin yarısı barışı destekleme sarfiyatlarına gidiyor”

Cumhurbaşkanlığı bütçesinin yarısı barışı destekleme sarfiyatlarına gidiyor. Türkiye’nin memleketler arası alanda yürüttüğü çalışmalara, barışı destekleme faaliyetlerine ayrılan kaynaklar. Kalan kısmın kıymetli bir kısmı işçi harcamalarına, 17,5’i. kalan kısmında da değerli bir kısmı Millet Kütüphanesi’nin harcamalarına gidiyor. Bugüne kadar Millet Kütüphane’mizi 6,4 milyon kişi ziyaret etmiş. 2018’de Cumhurbaşkanlığı’nın bütçe içindeki hissesi yüzde 0,11, Başbakanlığın hissesi yüzde 0,21. İkisinin toplam hissesi 0,32. Bugün Başbakanlık ve Cumhurbaşkanlığı’nın birleştiği bir durumdayız ve bugün Cumhurbaşkanlığındaki hissesi yalnızca 0,11. Yani geçmiştekinin üçte biri nispetinde bir oran.

“Varlık Fonu’nda çoklu bir kontrol sistemimiz var”

Varlık Fonu’nda çoklu bir kontrol sistemimiz var. Varlık Fonu’ndaki bütün şirketler için bağımsız kontrol kuruluşlarınca bağımsız dış kontrol yapılmaktadır. Daha sonra bunlar konsolide edilmekte ve Cumhurbaşkanlığı’na gönderilmekte. Devlet Denetleme Kurulu da bu bağımsız kontrol raporlarını inceleyip bunları Plan ve Bütçe Komisyonu’na iletmektedir. Sonuncu kontrol yetkisi de Plan ve Bütçe Komisyonu’ndadır. Varlık Fonu bünyesinde olsa da bir kuruluş KİT’se öbür rastgele bir KİT nasıl denetleniyorsa müstaki bir şirket olarak birebir kontrol sürecine olağandır. Öteki bir nitelikte kuruluşsa tıpkı formda Sayıştay kontrolüne natüreldir. Tek tek öbür kurumlar hangi kontrole doğal ise ayrıyeten o kontrole de doğaldırlar. Hasebiyle içlerindeki şirketler bir taraftan kendi özel hukuklarına nazaran bir taraftan da dış kontrolle konsolide edilmiş bir formda de kontrole doğal tutulmaktadırlar.

“İstikrar içinde büyümek, kalıcı toplumsal refah artışı sağlamak…”

Gerek kamu borcu, gerek hanehalklarının borcu, gerek şirketlerin borcu; hangisine bakarsanız bakın dünya ortalamalarının da gelişmekte olan ülkeler ortalamalarının da hayli altında sayılara sahibiz. Kamu borcunun ulusal gelire oranı yüzde 25-26 düzeylerinde. Bu, Avrupa’da yüzde 80’lerde. 2022 yılında 100 lira bütçeye para harcanıyorsa 43,2 lirası faize gidiyormuş. 2025 yılında sarsıntıdan, başka dönemsel tesirlerden ötürü yükümüz bir ölçü artmış olmasına karşın faize ödediğimiz kaynağın bütçe içindeki hissesi yüzde 13,2’dir. Doğal ki bunu daha da aşağılara çekeceğiz, sarsıntı yükümüz azaldıkça, finansal manada Türkiye daha farklı şartlara hakikat gitgide orta vadede daha farklı bir yapı oluşacaktır.

Enflasyonda bir düşüş seyri başladı. 28 puan civarında bir düşüş var hazirandan bugün. Önümüzdeki periyotta de dezenflasyon sürecinin sürmesini, çok daha makul seviyelere gerçek gelmesini bekliyoruz. Olağan ki kararlı bir duruşla bunu yapmak zorundayız. İstikrar içinde büyümek, kalıcı toplumsal refah artışı sağlamak; siyasetimiz budur. Fiyat istikrarı sağlandıkça, enflasyon düştükçe hem büyümemiz daha gerçek bir seviyede sürdürülebilir bir biçimde gerçekleşecek hem de gelir dağılımımız daha düzgün bir noktaya çıkacaktır.

“Asgari fiyatın istikrarlı bir yapıda gelişmesi önemli”

Asgari fiyatta geçen gün, ‘SSK’lı çalışanların yüzde 42’si’ dedim. Bu da 6,9 milyon çalışana denk geliyor. Toplam çalışan sayımız üzerinden değil bu sayı, kayıtlı SSK’lı çalışanlarımız üzerinden. Toplam 32-33 milyon çalışanı var Türkiye’nin. 2022 yılında minimum fiyata yüzde 94,6 artış yaptık. Yüzde 65 civarındaydı enflasyon. 2023 yılında yüzde 107,3 artış yaptık. O yıl yüzde 64 civarında bir enflasyon vardı. 2024 yılında minimum fiyatı yüzde 49,1 artırdık. Emeğin ulusal gelirden aldığı hisse, son 20 yıllık devirde yüzde 27,6 olarak gerçekleşmiştir.

Asgari fiyat arttıkça kamunun primleri artıyor. Bu da patron üzerinde prim yükü oluşturuyor kamuya gelir oluştursa da bilhassa küçük işletmelerin, aşikâr yörelerin üretim gücünü müdafaa bakımından minimum fiyatın istikrarlı bir yapıda gelişmesi değerli. İşletmeler sürdürülebilir olmazsa, verimlilik olmazsa sağlıklı bir formda istihdam oluşum ve fiyat oluşum gelişmez. Münasebetiyle verimliliği artırarak, rekabet gücümüzü yükselterek gerçek tabanda kalıcı bir formda çalışanlarımızın refahını artırmaya devam edeceğiz.” (ANKA)